اکتبر ماه آگاهی بخشی سرطان پستان

سابقه فامیلی ابتلا به سرطان پستان

از بین فاکتور های شناخته شده مؤثر بر افزایش خطر  ابتلا به سرطان پستان، سابقه فامیلی از مهمترین عوامل محسوب می شود. در حدود 5 تا 10 درصد سرطان های پستان در زمینه سابقه فامیلی ایجاد می شوند و تخمین زده می شود که 20 تا 30 درصد از خانم های مبتلا به سرطان پستان حداقل یکی از بستگان درجه اولشان دچار سرطان پستان بوده است.

مطالعات پزشکی ثابت کرده اند که در خانم هایی که وابستگان درجه اول آنها (مادر، خواهر، دختر) مبتلا به سرطان پستان بوده اند، خطر ابتلا به این بیماری در سنین پایین تری وجود دارد و سرطان پستان دو طرفه در آنها شایعتر است.
از سوی دیگر خانم هایی که در سنین جوانتری دچار سرطان پستان  می شوند، وابستگان درجه اول و دوم آنها در معرض خطر بالاتری از ابتلا به سرطان پستان می باشند. از مشخصات سرطان پستان با زمینه فامیلی، شروع بیماری در سنین پایین، میزان بالای بروز بیماری به صورت دو طرفه و همراهی سرطان پستان با سرطان های اعضای دیگر مثل تخمدان است.

شرایطی که اثبات کننده وجود استعداد ژنتیکی در یک خانم هستند عبارتند از:
1- ابتلا افراد متعدد در فامیل به یک نوع سرطان
2- تشخیص سرطان در سنین جوانتر نسبت به سن مورد انتظار در آن نوع سرطان
3- تشخیص دو یا سه نوع سرطان در یک فرد
4- سرطان دو طرفه یا چند کانونی در یک فرد
5- ابتلا به سرطان پستان در یک فرد مذکر خانواده

سرطان پستان در سنین پایین مهمترین مشخصه استعداد فامیلی ابتلا به سرطان است. وقتی وجود استعداد ژنتیکی در اعضا یک فامیل مورد شک است، باید مشاوره پزشکی و بررسی های لازم انجام گیرد تا اطلاعات کاملتری جهت اثبات این استعداد بدست آید.

در صورتی که مادر، خواهر یا دختر شما دچار سرطان پستان بوده اند، احتمال ابتلا به این بیماری در شما نیز کمی بیشتر از افراد عادی است و بهتر است زیر نظر پزشک از برنامه های تشخیص زودرس استفاده کنید.

چنانچه وجود این استعداد ژنتیکی در خانمی ثابت شود و آن خانم تحت پوشش برنامه های تشخیص زودرس قرار بگیرد، در صورت ابتلا به سرطان، بیماری وی در مراحل اولیه کشف خواهد شد و میزان طول عمرو کیفیت زندگی او افزایش خواهد یافت.

عوامل مربوط به دوره باروری و هورمون ها

عوامل خطر دوره باروری شامل موارد زیر هستند:

• قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس

• وضعیت بارداری:
1. سن اولین بارداری بالای 30 سال
2. نازایی و بچه دار نشدن

• مصرف داروهای ضدبارداری در شرایط خاص

• درمان های هورمونی بعد از یائسگی

• عدم سابقه شیردهی به فرزندان

قاعدگی زودرس و یائسگی دیر رس
قاعدگی زودرس و یائسگی دیررس، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهند. مطالعات زیادی نشان داده اند که سن بلوغ زیر 12 سال نسبت به سن بلوغ بالای 15 سال، خطر ابتلا به سرطان پستان را تا 2 برابر افزایش می دهد. در واقع هر عاملی که تماس بدن با استروژن را افزایش دهد، خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد.  مطالعات محدودی که در ایران در این زمینه انجام شده اند، ارتباطی بین سن شروع قاعدگی قبل از 12 سالگی با سرطان پستان پیدا نکرده اند. به هر حال برای اظهار نظر قطعی، باید مطالعات وسیع تری انجام شود.
سن یائسگی بیشتر از 55 سال نیز احتمال ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد. زنانی که به طور طبیعی بعد از 55 سالگی یائسه شده اند، نسبت به زنانی که یائسگی آنها قبل از سن 45 سالگی بوده است دو برابر بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان پستان هستند.
همچنین احتمال ابتلا به بیماری در زنانی که هر دو تخمدان خود را پیش از 40 سالگی از بدن خارج کرده اند یا به هر علتی فعالیت هورمونی تخمدانها را از دست داده اند، کاهش می یابد.

وضعیت بارداری

سن اولین بارداری
در ابتدا لازم است اشاره شود که مقصود از بارداری در اینجا، دوره کامل و 9 ماهه بارداری است، اعم از اینکه منجر به تولد نوزاد زنده شده یا نشده باشد.
سن بالاتر از 30 سال در اولین بارداری خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد. در مقابل وقتی سن اولین بارداری پایین تر باشد خطر سرطان پستان کمتر است. اهمیت سن کم در اولین زایمان، ناشی از بلوغ زودهنگام بافت پستان است که حساسیت آن را نسبت به عوامل سرطان زا کاهش می دهد.
بنابراین در صورتی که اولین بارداری و زایمان شما پس از 30 سالگی بوده است، بهتر است به سلامت پستان های خود توجه بیشتری داشته باشید.

نداشتن فرزند و نازایی
بچه دار نشدن خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش می دهد. خطر ابتلا در زنان بدون فرزند مشابه خطر ابتلا در زنانی است که سن اولین زایمان آنها بیشتر از 30 سال است.
اگر شما مشکل نازایی دارید به ویژه اگر این مشکل به علت اختلالات هورمونی شما است، بهتر است تحت پوشش برنامه های تشخیصی زودرس قرار بگیرید.

مصرف داروهای ضدبارداری
مطالعات قبلی نشان داده بودند که بین مصرف قرص های ضد بارداری و افزایش خطر سرطان پستان، رابطه ای کوچک وجود دارد. بررسی های بعدی، تاثیر این داروها را در دو گروه از زنان مورد ارزیابی قرار دادند: گروه اول زنان جوانی که از این داروها به مدت طولانی استفاده کرده بودند و گروه دوم، زنانی که قبل از اولین بارداری این قرص ها را مورد استفاده قرار داده بودند
طبق نتایج بسیاری از مطالعات مصرف این داروها به مدت 4 سال یا بیشتر و قبل از اولین حاملگی در زنان جوان، خطر سرطان پستان را افزایش می دهد و ممکن است این اثرات تا 10 سال پس از مصرف باقی بماند، اگرچه این نتایج هنوز مورد بحث است. به علت شیوع کمتر مصرف قرص های ضد بارداری در 30 سال گذشته، اطلاعات موجود در این زمینه کامل نیست و مطالعات بیشتر ضرورت دارد.

درمان های هورمونی بعد از یائسگی
این نوع درمان، یک درمان دارویی برای جانشین کردن هورمون های طبیعی تخمدان در زمان یائسگی است. در حال حاضر برای جلوگیری از عوارض یائسگی، ترکیبات استروژنی و پروژسترونی پس از یائسگی استفاده می شود. در بسیاری از خانم ها پس از یائسگی ترکیبی از این دو هورمون به عنوان درمان هورمونی جایگزین تجویز می گردد.
هر خانم در سن یائسگی دارای شرایط خاص خود است و برای درمان هورمونی بایستی تحت نظر پزشک معالج خویش باشد. بنابراین:

از هر گونه مصرف خودسرانه داروهای هورمونی پرهیز نمائید.
هرگز توصیه به درمان هورمونی از دوستان و آشنایان را بدون مشورت با پزشک معالج نپذیرید.

درمان های هورمونی جایگزین دارای منافع زیر می باشد:
1) کاهش گر گرفتگی و تعریق شبانه پس از یائسگی
2) کاهش خشکی مجرای تناسلی
3) برطرف شدن خستگی و تغییرات خلقی ناشی از یائسگی
4) برطرف شدن اختلالات خواب
5) برطرف شدن درجاتی از بی اختیاری ادرار
6) کاهش مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی
7) جلوگیری از پوکی استخوان

آیا درمان هورمونی خطر ابتلا به سرطان پستان را افزایش میدهد؟
هورمون درمانی خطر سرطان پستان را تا 30 درصد افزایش می دهد. فواید مصرف آن به میزان خطر سرطان پستان و سایر عوامل بستگی دارد که توسط پزشک تعیین می شود.
پزشک معالج شما، شما را از نظر وجود عوامل خطر ابتلا به سرطان پستان بررسی می کندو با توجه به مزایاو معایب این روش، جهت تجویز یا عدم تجویز این هورمون ها تصمیم می گیرد.

عواملی که باید توسط پزشک بررسی گردد:
1) سابقه ابتلا به سرطان پستان در فرد یا در بستگان فرد
2) سابقه مشکلات قلبی و فشار خون
3) سابقه مشکلات انعقادی
4) سابقه بیماری کیسه صفرا

مهمترین عامل در این موضوع، بررسی سابقه ابتلا به سرطان پستان است. اگر بیماری سابقه قبلی سرطان پستان داشته باشد یا اینکه سابقه ابتلا در بستگان وی وجود داشته باشد، باید حتماً به پزشک اطلاع دهد تا در تصمیم گیری نهایی وی مشکلی ایجاد نگردد.
همچنین سابقه بیماری قلبی و بالا بودن فشار خون و یا وجود سابقه فامیلی این بیماری ها، عامل بسیار مهمی هستند که باید پزشک معالج را از آنها مطلع کرد. اگر فردی در موارد مذکور سابقه ای داشت باید دقیقاً به پزشک معالج اطلاع دهد تا در مورد مزایا و معایب درمان هورمون، نظر نهایی از جانب پزشک اعمال گردد.

افرادی که تحت درمان های جایگزینی هورمون قرار می گیرند، باید از برنامه های تشخیص زودرس سرطان پستان استفاده کنند در این صورت استفاده از هورمون های جایگزین خطر مرگ در سرطان پستان را افزایش نمی دهد.

سابقه شیردهی به فرزندان
شیر دادن مادر به فرزند، به عنوان یک عامل حمایت کننده در برابر سرطان پستان، خطر ابتلا به این بیماری را کاهش می دهد. به نظر می رسد تأثیر شیردهی، به طول مدت و زمان آن بستگی نداشته باشد. تأثیر حمایتی شیردهی در سرطان پستان قبل از یائسگی واضحتر است. گفته می شود هر چه زمان شیردهی طولانی تر باشد، این اثر محافظتی قویتر خواهد بود، به ویژه اگر این مدت بیشتر از 6 ماه باشد.
البته کم بودن شیر یا ترشح نشدن آن در بعضی خانم ها که منجر به کاهش دوران شیردهی به زیر 6 ماه شده باشد، اثری در بروز سرطان پستان ندارد. همچنین قطع شیر با استفاده از داروهای هورمونی باعث افزایش خطر سرطان پستان نمی شود ولی اگر سن مادر در زمان شیردهی پایین تر باشد، این اثر محافظتی بیشتر خواهد شد. به هر حال، از آنجا که شیردهی در بین مادران غربی چندان متداول نیست، این موضوع مستلزم بررسی های وسیعتر در کشور خودمان است.

چگونه می توانیم خطر سرطان پستان را کاهش دهیم؟
کسانی که سابقه ابتلا به سرطان پستان را در یکی از بستگان دارند نمی توانند این عامل را تغییر دهند.
افرادی که قاعدگی زودهنگام یا یائسگی دیر هنگام دارند نمی توانند این عامل را تغییر دهند.
ولی این افراد می توانند با انجام اقدامات زیر اثر سایر عوامل خطر را کاهش دهند:
* تعدیل وزن در حد متناسب
* کاهش چربی رژیم غذایی
* نجام ورزش روزانه به طور مرتب
* عدم مصرف هورمون بعد از یائسگی

بعضی از عوامل خطر سرطان پستان قابل کنترل هستند و با کمی دقت، می تواند این عوامل را تحت کنترل درآورد.